Theo Bộ tiêu chí về xây dựng NTM thì mỗi xã ít nhất phải có 1 tổ hợp tác và 1 HTX hoạt động hiệu quả. Đến nay, toàn tỉnh có 17/96 xã đạt tiêu chí số 13 về hình thức tổ chức sản xuất. Theo đánh giá của bà Nguyễn Thị Quế - Phó Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh thì trên thực tế, hoạt động của các HTX trên địa bàn tỉnh Lai Châu trong thời gian qua đã có nhiều cố gắng nhưng chỉ đạt được ở mức độ nhất định, phần lớn còn mang tính hình thức và chưa tương xứng với vị trí, vai trò đối với đời sống sản xuất nông nghiệp tại địa phương. Do vậy việc đóng góp của các HTX cho việc xây dựng NTM và đời sống nhân dân chưa thực sự hiệu quả.

Anh Nguyễn Văn Khánh, xã viên HTX chăn nuôi Đoàn Kết, xã Bản Bo, huyện Tam Đường chăm sóc đàn lợn.

Về nguyên nhân cơ bản của sự yếu kém ở các HTX là quy mô HTX còn nhỏ lẻ, chủ yếu là quy mô thôn, bản, trong khi đòi hỏi của nền kinh tế hàng hóa buộc các HTX phải có quy mô lớn, hoạt động một cách bài bản, có định hướng và nguồn vốn ổn định. Về đội ngũ Hội đồng quản trị, Ban Chủ nhiệm HTX trình độ năng lực còn hạn chế, thiếu sự nhanh nhạy với thị trường. Mặt khác, chính quyền một số địa phương còn chưa coi trọng vai trò của kinh tế hợp tác, thiếu sự quan tâm chỉ đạo sâu sát đối với các HTX. Vì vậy, hoạt động của HTX mới chỉ đáp ứng những nhu cầu cơ bản của thành viên và người dân, khó cạnh tranh với các thành phần kinh tế khác.

Là một trong số HTX phát triển mạnh của tỉnh, HTX chăn nuôi Đoàn Kết (xã Bản Bo, huyện Tam Đường) đã có sự năng động trong việc tìm ra hướng đi mới cho mình song trước sự biến động thị trường do lạm phát kinh tế, HTX chăn nuôi Đoàn Kết cũng gặp không ít khó khăn. Được thành lập từ tháng 11/2011, sau 3 tháng hoạt động, HTX đã có tổng đàn lợn gần 550 con và trên 2.000 con gia cầm. HTX đã sản xuất được giống lợn để cung cấp ra thị trường. Đến năm 2012 cung cấp ra thị trường trên 300 tấn thịt lợn và trên 800 con lợn giống. Song đến thời điểm này, giá thức ăn gia súc biến động đang ảnh hưởng lớn đến hoạt động chăn nuôi, nhưng Ban Chủ nhiệm HTX vẫn nỗ lực duy trì hoạt động và thúc đẩy sự phát triển của HTX.

Chúng tôi rất mong nhận được sự hỗ trợ của các cấp, chính quyền địa phương, tạo điều kiện hỗ trợ lãi suất vay vốn để xã viên mạnh dạn đầu tư phát triển chăn nuôi, chứ bây giờ xã viên phải đi vay vốn ở ngoài, nguồn lãi thu được là rất thấp, chưa kể nguy cơ lỗ vốn” - Ông Nguyễn Duy Lư – Chủ nhiệm HTX chia sẻ.

Lai Châu là một tỉnh còn nhiều khó khăn về kinh tế - xã hội, vì vậy vai trò của HTX cần được xác định đúng hướng để đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế và lao động phù hợp. Cùng với chương trình xây dựng nông thôn mới, thời gian tới, Liên minh HTX tỉnh sẽ khuyến khích thành lập các HTX theo ngành nghề, gắn với điều kiện của từng địa phương, đảm bảo đầu ra ổn định cho sản phẩm. Việc thành lập các HTX dịch vụ vệ sinh môi trường cũng là hướng đi giúp địa phương hoàn thiện về tiêu chí môi trường đang là vấn đề nan giải trong xây dựng NTM như hiện nay…

Nhằm củng cố, thúc đẩy hoạt động của các HTX phát huy vai trò, vị trí trong xây dựng nông thôn mới, bà Nguyễn Thị Quế - Phó Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh cho biết thêm: “Chúng tôi tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền về nâng cao vai trò, vị trí của các HTX trong xây dựng nông thôn mới; công tác quản lý nhà nước đối với các HTX; tăng cường đào tạo, bồi dưỡng các cán bộ quản lý HTX thông qua các kênh của Liên minh HTX tỉnh như Trung tâm Dạy nghề tại các địa phương, của Hội Nông dân tỉnh, đồng thời vận động các HTX chủ động xây dựng kế hoạch sản xuất kinh doanh hiệu quả…”.