Mỗi buổi tối đi trên các tuyến đường trong thành phố Lai Châu như: Ngô Quyền, Trần Phú, Trần Hưng Đạo, Vừ A Dính... chúng tôi không khó bắt gặp hình ảnh một số người điều khiển xe máy, ôtô sử dụng đèn chiếu xa sai quy định. Điều này cản trở giao thông, gây ức chế tâm lý cho những người đi ngược chiều. Anh Dương Đức Bình (ở tổ 8, phường Đoàn Kết, thành phố Lai Châu) chia sẻ: “Nhiều buổi tối tham gia giao thông tôi cũng bị đèn pha chiếu thẳng vào mặt, khiến việc xử lý phương tiện khó khăn, không thể nhìn thấy người và vật cản phía trước. Tôi cũng ra tín hiệu để người đó bật đèn chiếu gần nhưng dường như họ không để ý đến”.

(ảnh chụp tối 7/11/2019 tại quốc lộ 4D, bản San Thàng, xã Sàn Thàng, thành phố Lai Châu).

Trên những hành trình về cơ sở thu thập thông tin, tư liệu viết tin bài, nhóm phóng viên chúng tôi thường xuyên phải điều khiển xe vào buổi tối. Đường đi khúc khuỷu, cây cối rậm rạm, có lần sương mù, trời mưa tầm tã vậy mà còn gặp người điều khiển phương tiện đi ngược chiều bật đèn chiếu xa khiến chúng tôi bị mất tầm quan sát. Nếu đi tiếp dễ xảy ra tai nạn, do đó chúng tôi phải dừng lại, đợi cho phương tiện đi qua rồi mới tiếp tục hành trình của mình.

Là công chức đang công tác tại Bộ phận “Một cửa” xã Hoang Thèn (huyện Phong Thổ) nhưng gia đình chồng lại ở xã Bình Lư (huyện Tam Đường) nên chị Tẩn Xa Ngọc thường xuyên phải về thăm gia đình. Nhiều lần về nhà khi trời đã tối, chị Ngọc cũng gặp cảnh xe máy, xe tải sử dụng đèn chiếu sáng, khiến chặng đường của chị như dài hơn. Chị Ngọc tâm sự: Mỗi lần gặp người điều khiển phương tiện giao thông đi ngược chiều sử dụng đèn chiếu xa khiến tôi khó xác định phương hướng. Những lúc đó tôi thường đi chậm, sát lề đường tránh lao xuống vực sâu nguy hiểm đến tính mạng.

Đặc điểm của đèn chiếu xa có cường độ ánh sáng mạnh, góc chiếu xa hơn và cao hơn, giúp người điều khiển phương tiện quan sát được các vật ở xa, các chướng ngại vật, các biển báo giao thông. Tuy nhiên, ảnh hưởng của việc sử dụng đèn chiếu xa gây rất nhiều bất lợi cho các phương tiện tham gia giao thông đi ngược chiều. Việc sử dụng đèn chiếu xa sai quy định làm người điều khiển phương tiện, người đi bộ tham gia giao thông trong khu vực đô thị, xe đi ngược chiều bị hạn chế tầm quan sát dễ gây ra tai nạn giao thông. Nhưng do ý thức chấp hành các quy định của pháp luật về trật tự an toàn giao thông của người tham gia giao thông chưa cao; người điều khiển phương tiện tham gia giao thông thường muốn giành lợi thế về phần mình và đẩy những bất tiện cho người khác. Do đó, tình trạng sử dụng đèn chiếu xa trong khu vực đông dân cư và khi 2 xe tránh nhau vẫn còn diễn ra phổ biến.

Đại tá Nguyễn Văn Luy - Trưởng Phòng Cảnh sát giao thông (Công an tỉnh) cho biết: Hiện nay, nhiều trường hợp biết việc mình sử dụng đèn chiếu xa sai quy định sẽ gây khó khăn cho các phương tiện khác đang tham gia giao thông. Nhưng nhiều trường hợp lái xe còn cố tình lắp thêm đèn sáng hơn so với thiết kế xe của nhà sản xuất, lắp thêm đèn led cạnh biển số của xe nhằm mục đích khi lực lượng CSGT sử dụng máy bắn tốc độ ban đêm không soi rõ biển số cũng như khiến người khác không thấy rõ biển số xe của mình. Cùng với đó, do người tham gia giao thông không nắm được các quy định bắt buộc, không được sử dụng đèn chiếu xa trong khu đông dân cư và khi 2 xe tránh nhau. Do việc xác định hành vi sử dụng đèn chiếu xa gặp nhiều khó khăn chủ yếu dựa vào sự trung thực của người điều khiển phương tiện nên việc xử lý các trường hợp vi phạm lỗi sử dụng đèn chiếu xa của lực lượng chức năng không nhiều. Hành vi lắp thêm đèn led cạnh biển số xe chưa có trong nghị định xử phạt vi phạm hành chính (46/2016/NĐ-CP) nên không xử phạt được.

Đại tá Nguyễn Văn Luy cho biết thêm: Quy định về xử phạt vi phạm hành chính đối với các hành vi vi phạm về sử dụng đèn chiếu xa đã có, nhưng để chứng minh hành vi vi phạm về việc sử dụng gặp rất nhiều khó khăn. Vì người điều khiển phương tiện giao thông khi bị lực lượng chức năng (CSGT) dừng xe chỉ cần một thao tác đơn giản là chuyển công tắc từ đèn chiếu xa sang đèn chiếu gần; khiến CSGT không đủ cơ sở để xử lý. Việc sử dụng camera hoặc máy ảnh để ghi lại cũng không thể xác định được việc sử dụng đèn chiếu xa hay đèn chiếu gần.

Căn cứ để xác định chỉ tiêu ánh sáng của đèn chiếu xa phải sử dụng thiết bị chuyên dùng đo đèn trong điều kiện phương tiện không di chuyển theo Thông tư số 70/2015/TT-BGTVT của Bộ Giao thông - Vận tải. Phương tiện này lực lượng CSGT chưa được trang bị, nếu có được trang bị cũng không phù hợp với điều kiện phương tiện đang di chuyển trên đường. Trong khu vực đô thị đa số có đèn chiếu sáng trên đường nhiều khi chủ phương tiện còn không nhận biết được là đang sử dụng đèn chiếu xa hay đèn chiếu gần nên việc xác định và chứng minh cho người điều khiển phương tiện và để cho người điều khiển phương tiện công nhận lỗi vi phạm là vô cùng khó khăn. Mức phạt đối với việc sử dụng đèn chiếu sáng sai quy định trong khu vực đông dân cư và đô thị từ 80 - 100 nghìn đồng đối với xe môtô, xe máy, từ 600 - 800 nghìn đồng đối với ôtô; riêng xe ôtô lắp đèn chiếu sáng sai quy định còn bị từ chối đăng kiểm.

Dẫu biết sử dụng đèn chiếu xa khi di chuyển trong một số trường hợp giúp cho việc điều khiển, quan sát dễ dàng hơn. Tuy nhiên lại tiềm ẩn những hậu quả khó lường. Do đó, mỗi người tham gia giao thông hãy thực hiện văn hóa giao thông, bằng một động tác nhỏ bật đèn chiếu xa thành đèn chiếu gần khi gặp xe đi ngược chiều sẽ đem lại hạnh phúc cho người khác.

Tình trạng lạm dụng đèn chiếu xa khi tham gia giao thông vào buổi tối vẫn diễn ra phố biến trên nhiều tuyến đường dễ gây tai nạn cho người tham gia giao thông ngược chiều.