Vừa qua, chúng tôi có dịp đến thăm các bản khó khăn của xã Sùng Phài như: Trung Chải, Tả Chải, Suối Thầu... Nhiều năm qua, mặc dù được thành phố tập trung các nguồn lực để hỗ trợ dân bản nâng cao đời sống vật chất và tinh thần, tuy nhiên, do phong tục tập quán lạc hậu nên cuộc sống bà con nơi đây vẫn còn gặp nhiều khó khăn. Điển hình như bản Suối Thầu có 82 hộ thì hơn 40 hộ nghèo. Khi được hỏi về công tác giữ gìn vệ sinh môi trường ở bản, anh Tẩn A Nhà - Trưởng bản Suối Thầu nói: Công tác vệ sinh môi trường ở bản nan giải lắm. Tôi và cán bộ xã nhiều lần tuyên truyền, vận động nhưng người dân không hưởng ứng nhiệt tình. Đơn giản nhất là việc vệ sinh nhà ở. Bà con mỗi người một lý do: bận lên nương, thêu thùa, phải trông con... để trì hoãn chưa thực hiện. Chưa kể đến việc thu gom rác thải sinh hoạt, còn thói quen tiện đâu vứt đấy.
Cũng như bản Suối Thầu, bà con bản Trung Chải vẫn sinh hoạt theo nếp cũ. Chuồng trại chăn nuôi được xây dựng gần nhà ở, không chú ý dọn dẹp vệ sinh nên ảnh hưởng đến môi trường sống. Ông Giàng Pàng Chư - Trưởng bản Trung Chải phân trần: Bản thường xuyên nhắc nhở, tuyên truyền bà con giữ gìn vệ sinh chung và khu vực xung quanh gia đình, đảm bảo môi trường sống an toàn. Do quỹ đất hẹp nên khó tránh khỏi tình trạng nhà ở xen kẽ chuồng trại, công trình vệ sinh.
Đồng chí Sùng Thị Dẻ - Chủ tịch UBND xã Sùng Phài cho biết: Tiêu chí môi trường là một trong những tiêu chí khó hiện nay của địa phương. Để hoàn thành tiêu chí này, ngoài yếu tố đầu tư nguồn lực của Nhà nước còn cần người dân nâng cao ý thức. Khó khăn về kinh tế, địa hình và nhận thức là một trong những cản trở lớn nhất. Liên tục tuyên truyền, vận động nhưng không ít trường hợp vẫn “nghe đâu bỏ đấy” hoặc thực hiện theo kiểu chống đối. Nhất là, nhắc nhở bà con thực hiện vệ sinh nhà, chỉnh trang khuôn viên nhưng vẫn chưa thay đổi được.

Việc huy động nhân dân trong xã Sùng Phài tham gia dọn vệ sinh gặp nhiều khó khăn. Trong ảnh: Đoàn thanh niên xã Sùng Phài phối hợp với Đoàn cơ sở Trung đoàn 880 ra quân tình nguyện dọn vệ sinh trên địa bàn bản Gia Khâu 1.

Hiện nay, nhận thức của người dân trên địa bàn xã về công tác thu gom, phân loại rác còn thấp; ý thức tự giác bảo vệ môi trường chưa tạo thành thói quen và nếp sống thường xuyên của một bộ phận nhân dân. Vì vậy, vẫn còn tình trạng xả rác ra môi trường chưa đúng nơi quy định. Để giữ gìn môi trường xanh - sạch - đẹp, UBND xã phát động phong trào tổng vệ sinh môi trường trong toàn xã vào các ngày thứ 7, chủ nhật cuối tháng. Phong trào được triển khai rầm rộ nhưng lượng người tham gia rất ít. Có chăng chỉ huy động được nhân dân vào các dịp lễ lớn của đất nước.
Vào các ngày dọn vệ sinh, mặc dù đã huy động tất cả cán bộ, công chức xã xuống các bản do mình phụ trách để hỗ trợ bà con; nhưng hầu hết người dân đều báo bận lên nương, một số gia đình ở nhà cũng chỉ đứng nhìn. Mỗi bản đã thành lập tổ vệ sinh môi trường nhưng chưa phát huy hết vai trò trách nhiệm, nhất là trong việc nhắc nhở, đôn đốc các hộ vệ sinh xung quanh nhà và đổ rác đúng nơi quy định. Xã đã cấp 40 thùng rác di động cho nhân dân tại 13 bản. Tuy nhiên, việc phân loại rác thải tại nguồn còn nhiều khó khăn. Quy trình thu gom, vận chuyển, xử lý trên địa bàn xã hiện nay vẫn thực hiện chung các loại rác thải. Toàn bộ lượng rác sinh hoạt được thu gom đều xử lý bằng phương pháp chôn lấp.
Bên cạnh đó, đa số các hộ chăn nuôi chưa có hệ thống xử lý chất thải đảm bảo quy định về vệ sinh môi trường. Bởi, chủ yếu là quy mô hộ gia đình, nhỏ lẻ, lượng chất thải trong chăn nuôi không đủ để làm hầm biogas. Bà con phần lớn tận dụng để làm phân bón cho sản xuất nông nghiệp nên vấn đề xử lý chất thải chăn nuôi gặp nhiều khó khăn.
Thực hiện tiêu chí môi trường ở Sùng Phài chưa nhận được sự đồng thuận của người dân nên rất khó để hoàn thành. Thời gian tới, xã cần quyết liệt hơn trong thực hiện các giải pháp giữ gìn môi trường xanh - sạch - đẹp và có chế tài xử lý nghiêm nếu không thực hiện. Có như vậy, Sùng Phài mới có thể phấn đấu hoàn thành chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới trước năm 2025.