Sinh ra trong gia đình nhà nông ở huyện Tuần Giáo (tỉnh Điện Biên), khi đất nước còn đang trong thời kỳ chiến tranh, cuộc sống của ông Phản cũng như bao gia đình khác rất vất vả, lạc hậu. Là con thứ 2 trong gia đình có 9 người con, ngay từ nhỏ, ông làm đủ mọi việc để phụ giúp cha mẹ, nuôi các em. Năm 1985, tròn 20 tuổi, ông đi bộ đội thuộc biên chế của Trung đoàn 193 (Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh), đến năm 1993, ông chuyển về công tác tại Ban Chỉ huy Quân sự huyện Sìn Hồ. Năm 2017, ông xuất ngũ với quân hàm thượng tá.
Ông Phản tâm sự: Ở trong môi trường quân đội, tôi học hỏi được nhiều điều để có thể tự lập khi xuất ngũ. Sau khi chuyển về công tác tại Sìn Hồ, tôi kết hôn và sinh sống ở khu 5. Thời điểm đấy, tôi bàn với vợ, tận dụng diện tích của gia đình mở cửa hàng bán tạp hoá nhỏ, chăn nuôi gà, vịt, lợn. Dần theo thời gian, việc kinh doanh rộng mở và khi tôi nghỉ hưu thì về giúp vợ buôn bán.

Ông Phản (áo xanh) giới thiệu sản phẩm tới khách hàng.

Năm 2003, ông Phản bắt đầu buôn bán với hình thức nhỏ lẻ, chủ yếu là bánh kẹo, đồ uống phục vụ bà con. Thời điểm này, hàng hóa khan hiếm, vào những ngày cuối tuần, ông đi xe máy ra thành phố để nhập hàng chở về bán. Càng về sau, khi giao thông thuận lợi, mạng internet phát triển, ông tìm hiểu thông tin qua các thiết bị điện tử, chọn lựa các đại lý uy tín, mở rộng thêm cửa hàng, bán nhiều sản phẩm hơn: đồ gia dụng, quần áo, mũ bảo hiểm, công cụ lao động, đèn trang trí nội thất... Khi có hàng về là ông kiểm tra kỹ lưỡng mẫu mã sản phẩm, ngày sản xuất, hạn sử dụng đúng với hoá đơn, giấy tờ mới nhập. Ông chia thành từng dãy, sắp xếp các mặt hàng hợp lý để khách dễ dàng lựa chọn. Khi có người đến mua, ông Phản giới thiệu chi tiết sản phẩm về công dụng, chất lượng, giá cả. Ông cũng thường xuyên kiểm tra hàng hoá, khi có sản phẩm hết hạn sử dụng là thu hồi, tiêu huỷ ngay, không để người mua phàn nàn, đánh giá. Ông Phản luôn lựa chọn mặt hàng trong nước để bán, góp phần nâng cao thêm giá trị hàng Việt. Ông còn nhập thêm các loại rau xanh, đậu phụ, thịt, trứng để bán. Ngoài bán hàng tạp hoá, ông Phản cùng vợ nuôi thêm gà, vịt, ngan với gần trăm con, vừa phục vụ nhu cầu gia đình, vừa bán tăng thêm thu nhập. Hiện, thu nhập của gia đình ông gần 200 triệu đồng/năm.
Là người lính và đảng viên 34 năm tuổi Đảng, ông đóng góp nhiều ý kiến để xây dựng khu phố văn minh. Cứ mỗi tuần vào các ngày thứ 7, chủ nhật, ông cùng với người dân trong khu phố giữ gìn vệ sinh môi trường. Ông còn tham gia tổ an ninh, tổ hoà giải, tuần tra, kiểm soát cùng lực lượng công an, giải quyết các vụ việc trong khu phố. Ông luôn giáo dục con cháu chấp hành quy định của pháp luật, làm giàu chính đáng; chia sẻ kinh nghiệm, giúp đỡ hội viên cựu chiến binh khó khăn.
32 năm trong môi trường quân đội, ông Phản được Chủ tịch nước tặng Huân chương Chiến sỹ vẻ vang hạng nhất, nhì, ba và Huy chương Quân kỳ quyết thắng vì có thành tích 5 năm, 10 năm, 15 năm và 25 năm phục vụ liên tục trong quân đội.
Ông Bùi Văn Cấp - Chủ tịch Hội Cựu chiến binh huyện cho biết: Ông Phản là tấm gương sáng, cống hiến hết mình trong quân đội. Khi ra quân, ông luôn phát huy phẩm chất người lính, vượt khó trong làm kinh tế để thay đổi cuộc sống.